BU GİDİŞATA ‘DUR’ DEYİN

Düzce’de 1 ayı aşkın süre sonra en büyük fındık alıcısı Ferrero’nun tüccardan 48 liradan fındık alımı yapacağını açıklaması sektör temsilcilerinin tepkisine yol açtı. Devlet desteklerle birlikte alımı 54 TL olarak açıklamışken tekel olarak nitelendirilen ve Düzce’de de fabrikası bulunan İtalyan çikolata devi Ferrero’nun fiyat kırması bir kez daha ticari kaygılarla üreticilerin göz ardı edildiğini gösterdi.

Tüccarda 42 TL’ye kadar gerileyen fındık için TMO, 52 TL açıklaması yapsa da alım aşamasındaki sıkı uygulamalar Düzceli üreticileri bezdirdi. TMO’nun zorlu alım politikasıyla uğraşmak istemeyen Düzce’deki yüzlerce üretici yine tüccarın kapısını çaldı. Bu durum fiyatın daha da düşmesine yol açtı. Son olarak haftalar sonra sahneye çıkan Türkiye’deki fındığın yüzde 40’ına talip olan Ferrero’nun tüccardan 48 liradan fındık alımı yapacağını duyurması sadece Düzce’deki değil fındık üretimi yapılan birçok ildeki söz sahibi kesimleri kızdırdı. Fındıkçının ürününü elinden çıkardıktan sonra Ferrero’nun fiyat açıklamasına Ordu başta olmak üzere Karadeniz Bölgesi’nden ses yükseltildi.

Öncü Haber’e özel ‘Ferrero’ değerlendirmesi

Öncü Haber’e özel değerlendirmelerde bulunan Düzce Ziraat Odası Başkanı Ramazan Öztürk, Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Yönetim Kurulu Üyesi ve Akçakoca Ziraat Odası Başkanı Levent Şahin Başaran ve Düzce Ticaret Borsası Başkanı Nurettin Karslıoğlu, TMO’nun alım politikalarını gözden geçirmesinin ve daha fazla alım yapmasının gerekliliğine dikkat çekti.

Öztürk: Ne siyasiler ne bürokratlar bu işe ‘Dur’ demiyor

TMO 52 liradan fındık alırken, Ferrero’nun 48 liradan fiyat açıklamasını sert dille eleştiren Düzce Ziraat Odası Başkanı Ramazan Öztürk, şöyle konuştu:

“Siyasiler, il başkanları, milletvekillerimiz çiftçileri savunmuyorlar. 70 bin ton rekoltemiz var. Ferrero 5 lira daha ucuza alıyor. 70 bin ton da 5 lira Düzce’nin 350 milyon TL kaybetmesine yol açar. Ama ne siyasiler ne bürokratlar bu işe ‘Dur’ demiyor. Ferrero, bir ay sonra fiyatı 48 lira olarak açıkladı. Bir ay neden bekledi? 1 aydır paraya ihtiyacı olan, işçi parası ödeyecek, kredi ödeyecek çiftçilerimiz çaresiz kalıp 42-43 liradan fındığını satsınlar diye bekledi. E çiftçide depolama imkânı yok, ödemeleri birikmiş, 42 liradan, 43 liradan satmak zorunda kaldı fındığını.”

“Ferrero firması fındık tüccarlarıyla danışıklı dövüş yapıyor”

“Ferrero firması fındık tüccarlarıyla danışıklı dövüş yapıyor.” diyen Öztürk, “TMO da ‘21 gün sonra ödeme yapacağım.’ diyerek bu işe çanak tutuyor. TMO alım şartlarını düzenli yapsaydı, ‘kırıktı, çıkıktı’ diyerek çiftçiyi tüccara yönlendirmeseydi, çiftçiyi kovar gibi davranmasaydı böyle yapabilir miydi bu özel şirketler? Ama TMO böyle yapmadı. Zaten arkadaşlarımız, TMO alım merkezine gittiğinde resmen kovmaktan beter ediyorlar. Saygısızca davranıyorlar.” şeklinde konuştu.

“Köy ziyaretleri yapanlara konuşmuyorlar, bize dert yanıyorlar”

Öztürk, son olarak şunları kaydetti: “Tabii şimdi kandırılması en kolay kesim çiftçi kesimi. Ama benim anlamadığım siyasi il başkanları ve valimiz köyleri ziyaret ettiğinde hiç kimse bu konuyu gündeme getirmiyor gelip bize dert yanıyorlar sonra ben de bunu anlamıyorum. Biz çiftçi olarak kendi sesimizi duyuramazsak kimse bizim hakkımızı savunmaz! Yani anlayacağınız olan Düzceli çiftçiye oluyor, Düzce’nin milli sermayesine oluyor.”

Başaran: Serbest piyasadaki bir firmaya böyle bir gücün yüklenmesi en başında doğru değil

Ulusal Fındık Konseyi (UFK) Yönetim Kurulu Üyesi ve Akçakoca Ziraat Odası Başkanı Levent Şahin Başaran, Ferrero’nun fiyat açıklamasını tanımadığını açık dille şöyle vurguladı: “Devlet yani Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 52 TL’den fiyat açıkladıktan sonra serbest piyasada, fiyat açıklamasını beklemek doğru değil. Çünkü fındık fiyatı 52 TL olarak açıklandı. Bunun üzerine serbest piyasadaki bir firmaya böyle bir gücün yüklenmesi en başında doğru değil. Burada TMO çiftçinin fındığının tamamına talip olduğunu bir şekilde göstererek piyasaya girmiş olsaydı bugün fiyatlar 50 lira civarında zaten olurdu. Ben Ferrero gibi bir firmanın fiyat açıklamasının çok gündem olmasını da doğru bulmuyorum. Giresun kalite fındık 53 TL, levant kalite fındık 52 TL diye devlet tarafından açıklanmış bir fiyat varken, halen daha piyasada fiyat oluşmasını beklemek çok doğru değil. Bu tüccar ve tekel olarak gösterilen firmaların danışıklı dövüşü gibi. Ben ‘Ferrero açıkladı.’ demiyorum, bunu kabul etmiyorum.”

“TMO piyasaya çok nazlı şekilde girmeseydi böyle olmazdı”

Fiyattaki gerilemeden TMO’yu sorumlu tutan Başaran, “Serbest piyasada oluşan fiyatın geç oluştuğunu ve bunun sebebinin de TMO olduğunu söylüyorum. Eğer TMO piyasaya çok nazlı şekilde girmeseydi böyle olmazdı. Gerçek manada fındık üreticisine sahip çıkacak şekilde ‘Ben tüm fındığa talibim’ deseydi ve fındığını vermeye gelen üreticiyi ‘Yok çatlaktı, patlaktı’ diyerek geri çevirmeseydi, biraz daha esnek bir şekilde alım yapsaydı, serbest piyasada 50’li rakamlar zaten oluşacaktı.” diye konuştu.

“Fındık üretiminde lider bir ülkede fiyatın bir firmaya bağlı olduğunu kabulleneceksek fındıkçının işi bitmiş demektir”

Fındıkta oluşturulamamış bir politikanın sonucu olarak fiyatın serbest piyasada düştüğüne işaret eden Başaran, “Yani bu politika oluşturulamamışsa yani geçmişten gelen bir problem bu ve hala çözülemiyor. Yine olan üreticiye oluyor. Eğer serbest fiyatlar yükselmezse üretici açısında hüsran. Bundan sonraki süreçte fındık fiyatının artması bekleniyorsa TMO’nun alım kriterlerini tekrar gözden geçirmesi lazım. Yani geçmişteki gibi 70-80 binleri değil 150 binleri hedeflemeli fındık alımında. Eğer bu hedefi koyarsa göreceksiniz serbest piyasada fındık fiyatları TMO’nun da üzerine çıkacak. Fındık üretiminde lider, koskoca bir ülkede fındık fiyatının bir firmaya bağlı olduğunu kabulleneceksek fındıkçının işi bitmiş demektir.”

Karslıoğlu: Bu firma, Türkiye fındığının yüzde 40’ını alıyor

Düzce Ticaret Borsası Başkanı Nurettin Karslıoğlu ise şu değerlendirmelerde bulundu: “Ferrero alım fiyatını 48 TL olarak açıkladı, 1 TL de kaliteye veriyor; fiyat 49 lira oluyor. Şu an bugünlerdeki ürün iyi kalite. Çürüğü yok, tozu yok, rutubeti yok. Fiyatı güzel ama kitlenin ne kadarına hitap ediyor? Çok dar bir kitleye hitap ettiği için fiyatı Türkiye genelindeki fındık piyasasının tamamına yansımıyor. Yansımadığı için rekabet sıkıntısı doğuyor. Bu firma, Türkiye fındığının yüzde 40’ını alıyor. Devlet almamak ya da az almak için bir sürü bahane üretiyor bu bir. Çok kalite de çok yoruyor bu iki. Devletin zahmetinden zaten 1-2 bin lira düşeceksiniz. Yani en erken 20 günde ödüyor. 1 ayda randevu alacaksın.   

“Ferrero, ‘Herkesten mal alamam belli bir kesimden alacağım’ diyor”

“Fındık ticaretinin asıl kaynağı başlamadı.” diyen Karslıoğlu, şöyle devam etti: “Bu fındık ticareti serbest piyasa arz ve talebe göre hareket eden bir piyasa. Burada Ferrero firması bir fiyat açıyor. “Belli bir müşteri potansiyelim var ve bu müşteri potansiyelinden alırım. Benim de bir müşteri portföyüm var.” diyor. “Herkesten mal alamam belli bir kesimden alacağım, şeklim böyledir.” diyor.”

“Yüzde 60’lık kesim neden devreye girmiyor?”

Ferrero’nun tekel olarak piyasayı yönlendirdiği eleştirileri için konuşan Karslıoğlu, “Tekel meselesini konuşmak doğru ya da eğri mi ben ona yorum yapmıyorum. Bu büyük alıcı diyorum. Yüzde 40’nı alıyor. Bir ürünün yüzde 40’nı alan firma dünya hakimi oluyor. Sadece Türkiye hakimi değil. Dolayısıyla herkes ona endeksli bekliyor. Yani yüzde 60’lık kesim çıksın o zaman daha pahalı alsınlar neden almıyorlar? Şu an Avrupa’da ya da fındık tüketimi yapan fındık enstitüsü harcayan diğer alıcı faktörler, çikolata sanayileri ellerinde ürün olduğu için devreye girmedi. Girmediği için de fiyat düşüyor. Yüzde 40’lık Ferrero alıyorsa yüzde 60’lık bir kesim var. Avrupa’da yüzlerce çikolata sanayisi var. Ama Ferrero firması sürekli bir alıcı olduğu için hep o gündeme geliyor. Hakim olmuş oluyor. Diğerleri hakim değil. Diğer firmalar belli bir miktar alıyorlar bırakıyorlar. İhtiyaçları olmadığı için geçen yıldan ellerinde ürün olduğu için şu an piyasaya girmedikleri için piyasa her gün çöküşe iniyor. Erken hasadını toplamış sahil kesimi fındığını ucuza satmış. Yüzde 2’lik yüzde 3’lük bir satış gerçekleşmiş. O da çok bir şey ifade etmiyor.” dedi.