Son zamanlarda, ağır kayıplara da neden olan depremlerin sıklıkla meydana geldiği ülkemizde, kamuoyunun birinci gündem maddesi, yaşadığımız binaların depreme dayanıklılığı konusu oldu.
Ailemize ve sevdiklerimizle birlikte yaşamımızı paylaştığımız binaların kaç şiddetindeki bir depreme ne kadar dayanıp dayanmayacağı konusu herkesin kafasında soru işareti oluşturmaya devam ediyor.
Bu kapsamda binanın bulunduğu zemin yapısı, binanın temeli, bina yapımında kullanılan betonun kalitesi gibi birçok unsur belirleyici faktörlerden sayılırken, işin uzmanı Düzce Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi, İnşaat Mühendisi Prof. Dr. Ercan Özgan, en önemli faktörlerden birinin de demir olduğuna işaret etti.
HURDA DEMİRE DİKKAT
Yapılan binalarda, gözlemlerine göre hurda demirin de yaygın olduğuna dikkat çeken Özgan, yaptığı yazılı açıklamayla buna karşı alınacak önlemleri kamuoyu ile paylaştı.
Özgan, Öncü Haber’e özel yaptığı yazılı açıklamada şu ifadelere yer verdi;
“Betonarme elemanlarda çekme kuvvetlerini çelik, basınç kuvvetlerini beton taşır. Çelik, ya doğadan CEVHER olarak ya da HURDA demirlerden üretilir.
Yıkılan Binalarda Demirlerle İlgili Sorunlar Nedir?
1. Hurda demirden üretilen demir kullanılmıştır.
2. Betonarme elemanlarda eksik demir kullanılmıştır.
3. Hem hurda demir hem de eksik demir kullanılmıştır.
Binalarda Neden Hurda Demir Kullanılır?
• Hurda demir, cevher demire göre yaklaşık 2,2 kat daha ucuzdur. Yeni demire 220 bin TL vermek yerine hurda demire 100 bin TL ödersiniz.
• Cevher demir ile hurda demirin görünüşü ve fiziksel özellikleri arasında fark yoktur. Arada ki farkı ancak deneylerle belirleyebilirsiniz.
Hurda Demir Kullanılırsa Ne Olur?
• Hurda demirin dayanımı cevher demirden yaklaşık %20 daha düşüktür.
• Cevher demirin 1 cm2 si 2200 kg’lık yük taşırken, Hurda demir 1760 kg taşıyabilir.
• Hurda demir gevrektir uzama oranı %42 daha düşüktür.
• Hurda demir sünek davranamaz enerji sönümleme kapasitesi %48 daha düşüktür.
Örnek; Depremde yıkılan 8 farklı binada ki 30x50 cm kolonlarında ki betonlar C-8, C-10, C-12, C-14, C16, C-18, C-20, C-25 ve C-30 olsun. Kolonda %1,5 donatı ile 12 tane de ø16’lık (16 mm çapında) S-220 demiri olması gerekirken de 4 tane eksik olsun. 30x50cm’lik bu kolonda C-25 betonu ve S-220 demiri kullanıldığında 368 ton Yük Taşırken, Beton kötü! Demir hurda! Ve 4 tane de eksik demir konursa kolonun taşıma kapasitesi ne olur?
C-8 de 2,9 kat azalır, C-10 da 2,41 kat azalır, C-12 de 2,07 kat azalır, C-14’te 1,80 kat azalır, C-16 da 1,61 kat azalır, C-20 de 1,31 kat azalır, C-25 de 1,07 kat azalır. C-30 da 1,1 kat artar!
HURDA DEMİR GİZLİ VE BÜYÜK TEHLİKEDİR
Beton C-8, demir hurda ve 1/3 oranında eksik ise kolon 3 kat daha az yük taşır.
• Hurda demir 2,2 kat daha ucuzdur.
• Çekme dayanımı %20 daha düşüktür.
• Uzama kabiliyetini %42 kaybetmiştir.
• Enerjiyi yutma kapasitesini %48 kaybetmiştir.
• Binaların Güçlendirme Analizlerinde kesinlikle demir örnekleri alınıp deneyler yapılmalıdır.
• Bina analizlerinde bu deney sonuçlarında ki değerler kullanılmalıdır.”
Haber – Ahmet Çelik
